17 września 2021 r. na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym odbyła się Konferencja Naukowa Polskiego Towarzystwa Ekonomiki Zdrowia „Procesowe metody zarządzania leczeniem szpitalnym. Lean Management w Ochronie Zdrowia”. Konferencja została objęta patronatem honorowym Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Marszałka Województwa Mazowieckiego. Program konferencji został przygotowany przez Komitet Naukowy, pracujący pod kierunkiem prof. dr hab. Tomasza Hermanowskiego. Przewodniczącą Komitetu Organizacyjnego była mgr farm. Kinga Dziok. W spotkaniu, które odbyło się w trybie hybrydowym wzięło udział około stu osób. Uczestnikami wydarzenia byli pracownicy ochrony zdrowia, przedstawiciele administracji placówek leczniczych, organizacji pozarządowych, środowiska akademickiego, studenci, doktoranci, a także przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia oraz goście z zagranicy, w tym z Uniwersytetu Loyola Marymount University ze Stanów Zjednoczonych.
Lean Management wykorzystywane jest w przemyśle od wielu lat, jednak zastosowanie tej koncepcji w ochronie zdrowia stanowi zdobycz współczesności. Obecnie jesteśmy świadkami wykorzystania nowoczesnej idei zarządzania strategicznego przez polski system zarządzania ochroną zdrowia – dotychczas korzystały z niej głównie kraje wysoko rozwinięte. W tym kontekście działania, zmierzające do rozpowszechniania wiedzy o Lean Management oraz wdrażania nowoczesnych metod zarządzania procesowego w ochronie zdrowia, szczególnie mapowania strumienia wartości w procesie leczenia pacjentów, są bezcenne.
Celem zorganizowanej Konferencji była prezentacja wyników Projektu Lean Management w Ochronie Zdrowia, realizowanego przez konsorcjum, kierowane przez Polskie Towarzystwo Ekonomiki Zdrowia, w skład którego wchodził Warszawski Uniwersytet Medyczny oraz Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Konferencja składała się z czterech sesji tematycznych. Pierwszej sesji pt. Determinanty usprawnień organizacyjnych technologii medycznych przewodniczył Prof. dr hab. Tomasz Hermanowski. Rozpoczynający wykład wygłosił Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia Sławomir Gadomski, który omówił złożoną problematykę restrukturyzacji i modernizacji polskich szpitali. Wystąpienie objęło analizę motywów restrukturyzacji oraz szans i zagrożeń z nią związanych. Kolejny wykład „Udary mózgu jako wyzwanie dla polityki zdrowotnej” został wygłoszony przez Prof. dr hab. Danuta Ryglewicz w imieniu konsultant krajowej w dziedzinie neurologii Prof. dr hab. Agnieszki Słowik. Pani Profesor zwróciła uwagę na skalę problemu jednostki chorobowej udaru mózgu oraz na znaczenie czasu we właściwym jego leczeniu. Prezentacja podkreślała istotę prawidłowego zarządzania w placówkach ochrony zdrowia oraz edukację społeczeństwa jako ważne elementy prewencji. Trzeci wykład inauguracyjny należał do Prof. dr hab. Tomasza Hermanowskiego, w którym omówione zostały cele badawcze Projektu LeanOZ oraz przegląd wyników konsultacji społecznych na temat potencjału wdrożenia Lean management w polskiej ochronie zdrowia. Pan Profesor podkreślił wagę kształcenia studentów kierunków medycznych w zakresie nowoczesnych metod zarządzania i działań podniesienia świadomości lekarzy o istniejących nieefektywnościach, wynikających z braku ich wsparcia dla wdrożenia lean management w ochronie zdrowia. Kolejnym wykładem było wystąpienie Dr inż. Małgorzaty Chmielewskiej pt. „Specyfika zarządzania organizacją szpitala w porównaniu z organizacjami przemysłowymi”, w ramach którego wyjaśniono zasadnicze różnice sektorów oraz w jakim wymiarze i przy uwzględnieniu których czynników można implementować w opiece zdrowotnej podobne zasady zarządzania funkcjonujące w przemyśle. Wnioskami płynącymi z przedstawionego tematu było zwracanie uwagi na kryteria determinujące sferę zarzadzania w szpitalu, takie jak stopień zmienności pracy, strukturę organizacyjną podmiotu oraz typ pracownika i rodzaj jego obowiązków zawodowych, które podlegają nadzorowi. W następnym wykładzie Pan Mgr Stanisław Brzozowski zaprezentował przebieg trwających prac nad walidacją działań zmierzających do wdrożenia nowoczesnej metody zarządzania strumieniem wartości dla pacjentów udarowych w Mazowieckim Szpitalu Wojewódzkim im. św. Jana Pawła II w Siedlcach Sp. z o.o. Wykład zamykający sesję pierwszą należał do Dr hab. n. med. Michała Karlińskiego, który przybliżył Inicjatywy Angels, międzynarodowego projektu działającego na rzecz poprawy jakości opieki udarowej na świecie, wspierany przez Europejską oraz Światową Organizację Udarową.
Drugą część konferencji stanowiła sesja o temacie „Wdrażanie metod zarządzania procesowego w leczeniu szpitalnym”, której przewodniczył Dr hab. Andrzej Śliwczyński, prof. AHE. Pierwszy wykład poprowadziła Dr hab. Iwona Sarzyńska-Długosz, podczas którego omówiła optymalny model opieki długoterminowej po udarze mózgu. Przedawnione zostały czynniki wpływające na rokowanie pacjenta po udarze mózgu oraz problemy, z którymi zmagają się pacjenci udarowi. Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z wytycznymi kwalifikacji pacjentów do różnych form opieki poudarowej oraz jak wygląda zapotrzebowanie na daną procedurę wśród pacjentów udarowych. Podkreślona została rola edukacji pacjenta w zakresie choroby oraz uświadomienia wagi profilaktyki wtórnej, aby zapobiec ponownym incydentom. Następny wykład tej sesji należał do Dr hab. Adama Kobayashi, który przedstawił temat: „Postępy w leczeniu udaru mózgu w województwie mazowieckim”. Podczas prezentacji została zwrócona uwaga na leczenie pacjentów udarowych trombolizą oraz trombektomią. Podkreślona został rola czasu dotarcia pacjenta do ośrodka leczenia w możliwości wykonania nowoczesnej metody leczenia – trombektomii mechanicznej. Niezbędne jest w tym względzie sprawne funkcjonowanie systemów teleinformatycznych i teleradiologicznych, komunikujących oddziały udarowe z centrami interwencyjnego leczenia udarów mózgu, zwiększając szanse pacjenta na powrót do zdrowia. Podkreślono rolę rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu, często pomijanej lub nie prowadzonej prawidłowo. Ostatnim wykładem tej sesji był wykład dwóch prelegentów: Pani Mgr piel. Ady Lisowskiej oraz Pana Inż. (rat. Med.) Arkadiusza Wilczka, którzy przedstawili przebiegi implementacji koncepcji Lean Healthcare w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Opolu. Omówiono podjęte działania wdrożenia lean management na oddziale SOR, a także wyniki wykonanych analiz. Wynika z nich, że punktem centralnym stanowią szkolenia kadry medycznej oraz poprawa procedur procesu przyjęcia pacjenta na SOR, tirage pacjentów oraz przejęcia zmiany (dyżuru) przez personel.
Trzecią sesję konferencji „Zarządzanie procesowe technologiami medycznymi z wykorzystaniem technik z grupy Lean Management” pod przewodnictwem prof. dr hab. Stanisława Marciniaka rozpoczął wykład Pana prof. Bohdana W. Oppenheima z Uniwersytetu Loyola Marymount University. oraz Pana dr inż. Aleksandra Buczackiego z Politechniki Warszawskiej na temat Procesu Lean Healthcare Systems Engineering w Projektach w Opiece Zdrowotnej. Celem wykładu było przedstawienie Inżynierii Systemów jako narzędzia niezbędnego przy realizacji projektów w Opiece Zdrowotnej. Omówione zostały zarówno kroki Lean Healthcare Systems Engineering, jak i korzyści płynące ze stosowania Inżynierii Systemów, jako narzędzia poprawiającego komunikację między personelem medycznym. Wnioskiem płynącym z wystąpienia było sprawdzanie się procesu Lean Healthcare Systems Engineering we wszystkich obszarach opieki zdrowotnej. Drugi wykład: „Metody i techniki inżynierii produkcji w ochronie zdrowia – przykłady szczupłego zarządzania i ICT” autorstwa dr inż. Bartłomieja Gładysza ukierunkowany był na przedstawienie przykładów modeli symulacyjnych i ich potencjale zastosowania w służbie zdrowia. Kolejne wystąpienie było poprowadzone przez mgr Jarosława Gębskiego „Prawidłowe mapowanie procesów jako podstawowy warunek wykorzystania różnych technik Lean Management”., który przedstawił wybrane uwarunkowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce, opisując etapy mapowania procesów, na podstawie danych projektu LeanOZ. Zwrócono uwagę na kluczowe dla prawidłowego mapowania, usprawniania procesów medycznych, takiej jak aspekty organizacyjne (m.in. nierówne zaangażowanie uczestników) i finansowe. Kolejny wykład został poprowadzony przez prof. dr hab. Stanisława Marciniaka, który omówił procesowe metody zarządzania leczeniem szpitalnym, obejmując warunki skutecznej ich realizacji. Istotnym jest adaptacja w ramach metody dodatkowego parametru sterującego lub nadanie wybranym parametrom w metodzie adekwatnych dla procesu opieki zdrowotnej wielkości lub wartości. Kolejny wykład pt.: Idea i rozwiązania lean management w konfrontacji z sytuacjami kryzysowymi na przykładzie Covid-19’ został przygotowany przez dr hab. n. o zdr. prof. Andrzeja Śliwczyńskiego i dr hab. n. med. prof. Waldemara Wierzbę. Wykład ukazał realia zastosowania zasad „szczupłego zarządzania” w Centralnym Szpitalu Klinicznym MSWiA w Warszawie w warunkach obecnie trwającej pandemii. Zwrócono uwagę na perspektywę problemów z zasobami napotkanych w sytuacji kryzysowej. Wnioski płynące z wystąpienia to konieczność zmian w prawie zamówień publicznych dla sektora medycznego i rozważenie utworzenia sieci dużych podmiotów leczniczych, które będą posiadały „zapasy” aparatury medycznej z dostępem do użyczania potrzebującym placówkom.
Przewodniczącą czwartej sesji konferencji obejmującej prezentacje oryginalnych prac studenckich była Pani prof. dr hab. Ewa Dmoch-Gajzlerska, która na wstępie przedstawiła wyniki 6 edycji konkursu PTEZ na najlepszą pracę doktorską, magisterską, licencjacką i dyplomową z zakresu ekonomiki i zarządzania ochroną zdrowia. W kategorii najlepsza praca licencjacka Kapituła Konkursowa nagrodziła Panią Joannę Sobol, studentkę studiów II-go stopnia na kierunku zdrowie publiczne Wydziału Nauk o Zdrowiu WUM za pracę pt. „Optymalizacja procesów wyboru dostawców produktów jednorazowego użytku, dla ogólnopolskiej stacji dializ”, napisaną pod kierunkiem Pana Mgr. Artura Białoszewskiego z Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii UCK WUM. Kapituła Konkursowa doceniła jakość merytoryczną pracy oraz jej twórczy i nowatorski charakter.
W kolejnej części sesji, prowadzonej przez mgr farm. Magdalenę Zielińską, zaprezentowane zostały prace studentów Koła Naukowego Farmakoekonomiki WUM. Prezentacje studenckie dotyczyły oceny jakości wytycznych praktyki klinicznej za pomocą narzędzia AGREE II oraz barier i strategii w implementacji wytycznych praktyki klinicznej. Prelegentkami były studentki kierunku DUO OTM Wydziału Farmaceutycznego WUM – mgr Marta Andrzejewska, mgr inż. Magdalena Damentko, mgr farm. Kinga Dziok oraz Lic. Sylwia Połeć, prace wykonane były pod opieką mgr farm. Magdaleny Zielińskiej. Studentki podkreśliły konieczność podjęcia działań zapewniających wysoką jakość wytycznych praktyki klinicznej w Polsce oraz zwróciły uwagę na odpowiednie przeprowadzenie procesu opracowywania wytycznych, w tym zaangażowanie ekspertów oraz osób czuwających nad zachowaniem standardów metodycznych. W części dotyczącej barier i strategii w implementacji wytycznych praktyki klinicznej, przedstawione zostały wyniki przeglądu literatury, które wskazują na determinujące znaczenie jakości procesu edukacji, tj. organizowanie specjalistycznych kursów i szkoleń w przeciwieństwie do pasywnej dystrybucji materiałów edukacyjnych, przejrzyste tworzenia wytycznych praktyki klinicznej oraz konieczność przeszkolenia pracowników służby zdrowia by potrafili stosować wytyczne kliniczne w pracy z pacjentem. Przewodnicząca sesji prof. dr hab. Ewa Dmoch-Gajzlerska doceniła aktualność i przydatność przedstawionego opracowania, podkreślając potrzebę odpowiedniego rozpowszechniania i wdrażania wytycznych praktyki klinicznej z wykorzystaniem przedstawionych przez studentki rozwiązań.
Autorzy:
Prof. dr hab. Tomasz Hermanowski
Mgr Kinga Dziok
Mgr Magdalena Zielińska
Wioleta Opieka
Dr inż. Małgorzata Chmielewska